Problem

Obok tradycyjnych urządzeń, takich jak telewizor
czy komputer, coraz większą popularnością cieszą się
w ostatnim czasie urządzenia mobilne: smartfony i tablety.

Pomimo iż odpowiednio dobrane treści internetowe mogą mieć pozytywny wpływ na rozwój dzieci, to  zbyt wczesne
i intensywne korzystanie z urządzeń elektronicznych może być dla nich szkodliwe.

W pierwszych latach życia mózg człowieka rozwija się najintensywniej. Do tego rozwoju dziecko potrzebuje doświadczania świata wszystkimi zmysłami – zobaczyć, poczuć, usłyszeć, dotknąć. Ograniczenie pola działania dziecka i rodzaju bodźców może mieć negatywny wpływ
na rozwój struktur neuronowych jego mózgu.

Mózg dziecka potrzebuje również intensywnych doświadczeń z innymi osobami. Ani telewizja, ani komputery nie zastąpią mu kontaktów z opiekunami
czy innymi dziećmi, wspólnej zabawy, wspólnego czytania książek i innych doświadczeń dzięki którym dzieci uczą się otaczającego je świata.

Tymczasem :

  • ponad 40% rocznych i dwuletnich dzieci w Polsce  korzysta z tabletów lub smartfonów, wśród nich niemal co trzecie korzysta z urządzeń mobilnych codziennie
    lub prawie codziennie,
  • 60% rodziców, którzy udostępniają dzieciom tablet
    lub smartfon, robi to, żeby zająć się swoimi sprawami,
    co czwarty po to, żeby dziecko zjadło posiłek, 18% – żeby dziecko zasnęło.

Pobierz raport z badania „Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce.”
(Millward Brown Poland  dla FDN, 2015)

Kiedy i jak?

Dzieciom do drugiego roku życia nie zaleca się kontaktu
z urządzeniami ekranowymi, w tym tabletami
i smartfonami.

Udostępnianie urządzeń dotykowych dzieciom w wieku
od 3 do 6 lat powinno być decyzją przemyślaną
i obwarowaną szeregiem zasad.

Najważniejsze z nich to:

  • Należy zapewnić dzieciom dostęp jedynie
    do bezpiecznych i pożytecznych treści, dostosowanych
    do ich wieku.
  • Dzieci nie powinny korzystać z urządzeń mobilnych codziennie. Dobrym pomysłem jest ustalenie dnia lub dni, np. weekendu, bez urządzeń ekranowych.
  • Warto, żeby jednorazowo dzieci nie korzystały
    z urządzeń mobilnych dłużej niż 15-20 minut.
  • Dzienny kontakt dzieci z wszelkimi urządzeniami ekranowymi nie powinien przekraczać od 30 min
    do 2 godzin (w zależności od wieku dziecka).
  • Rodzice powinni towarzyszyć dzieciom w korzystaniu
    z urządzeń mobilnych, tłumaczyć im to, co widzą na ekranie, wykorzystywać wspólny czas do interakcji.
  • Nie należy udostępniać urządzeń mobilnych dzieciom  przed snem.
  • Promieniowanie emitowane przez  monitory tabletów
    i smartfonów źle wpływa na zasypianie i jakość snu.
  • Nie należy traktować korzystania z urządzeń  mobilnych jako nagrody, a zakazu ich używania  jako kary. Podnosi to w oczach dzieci atrakcyjność tych urządzeń i wzmacnia przywiązanie do nich.
  • Nie wolno pozwalać na korzystanie z urządzeń mobilnych, aby  zmotywować dzieci do jedzenia, treningu czystości itp.

Opracowano głównie na podstawie zaleceń  Amerykańskiej Akademii  Pediatrycznej (AAP).

Pozytywne  treści

Nieodpowiednie udostępnianie dzieciom mediów elektronicznych może być dla nich zagrożeniem. Jednak korzystanie przez dzieci w wieku od 3 do 6 lat z urządzeń mobilnych może też mieć pozytywny wpływ na ich rozwój społeczny, emocjonalny, moralny i poznawczy.

W sklepach z aplikacjami można znaleźć coraz więcej propozycji adresowanych do dzieci w wieku przedszkolnym. Dużą część z nich trudno uznać
za pożyteczną, szczęśliwie przybywa jednak aplikacji naprawdę wartościowych.

W poszukiwaniu pozytywnych treści na urządzenia mobilne warto skorzystać z popularnych wyszukiwarek (np. Google) – wpisanie odpowiedniego hasła np. „aplikacje dla dzieci” lub nazwy konkretnej aplikacji poz­woli zapoznać się
z informacjami od dystrybutorów aplikacji oraz opiniami innych internautów. Wpisując nazwę aplikacji w serwisie You Tube z dużym prawdopodobieństwem trafimy na film prezentujący jej działanie.

Szukając aplikacji dziecięcych warto skorzystać również
z katalogu  BestApp prowadzonego przez Fundację Dzieci Niczyje.  Jest on dostępny jako aplikacja (dla systemu Android)  oraz strona – www.bestapp.fdn.pl.

W katalogu można odnaleźć ponad sto aplikacji mobilnych przyjaznych dzie­ciom podzielonych na osiem kategorii tematycznych: plastyczne, łamigłówki, zręcznościowe, muzyczne, językowe, przyrodnicze, matematyczne, inne. Każda aplikacja jest oznaczona specjalnymi ikonami informującymi o wieku odbiorców (3+, 5+) oraz zawartości reklam i mikropłatności wewnątrz aplikacji.

Zabezpieczenia

Przed udostępnieniem dziecku smartfona czy tabletu warto zadbać o jego odpowiednie zabezpieczenie. W tym celu można skorzystać z dostępnych na rynku aplikacji kontroli rodzicielskiej. Dają one możliwość filtrowania treści, kontrolowania czasu i aktywności dziecka online itp. Aplikacje te dostępne są w sklepach online właściwych dla danego systemu operacyjnego.

Należy jednak zacząć od ustalenia hasła dostępu
do urządzenia – zapobiegnie to niekontrolowanemu korzystaniu przez dziecko z tabletu lub smartfona. Następny krok to odpowiednie skonfigurowanie ustawień danego urządzenia.

W przypadku urządzeń z systemem Android należy
w ustawieniach urządzenia wybrać opcję „Kontrola rodzicielska” i ustalić ustawienia dotyczące ograniczenia treści. Mogą one dotyczyć aplikacji i gier, w których rodzic określa wiek dziecka, jak również zakupów muzyki
w sklepie Google Play – tu rodzic może zablokować dostęp do utworów zawierających wulgaryzmy.

Właściciele urządzeń mobilnych z systemem iOS (iPad, iPhone) mogą skorzystać z funkcji „Ograniczenia”, która znajduje się w ustawieniach ogólnych urządzenia. W tym miejscu warto zdecydować o ograniczonym dostępie
do wybranych treści. Rodzic może określić ograniczenie wiekowe dotyczące wyświetlanych filmów czy używanych programów. Można tu także zablokować dziecku dostęp do muzyki, teledysków i podcastów „dla dorosłych”.

Z kolei osoby posiadające urządzenia z systemem Windows Phone mogą skorzystać z funkcji „Moja rodzina” w usłudze Bezpieczeństwo rodzinne firmy Microsoft. Dzięki konfiguracji tej usługi, rodzic może zdecydować, czy umożliwia dziecku pobieranie gier i aplikacji, czy też nie wyraża na to zgody. W ramach funkcji „Filtr rodzinny” rodzic może uruchomić opcję „Filtr klasy­fikacji gier”, która pozwala na wybór gier dostosowanych do wieku dziecka.

Co robić?

Co robić, kiedy przyzwyczailiśmy już roczne czy dwuletnie dziecko do korzystania ze smartfona i nie potrafimy się nim zaopiekować bez udostępniania mu tych urządzeń?

Albo jak reagować na sytuacje, kiedy starsze dzieci korzystają z urządzeń dotykowych w sposób budzący nasz niepokój?

Wspomniane sytuacje to m.in.:

  • dziecko reaguje rozdrażnieniem, a nawet agresją
    w przypadkach ograniczenia lub braku dostępu
    do urządzeń mobilnych,
  • kłopoty dziecka z zaśnięciem i innymi codziennymi czynnościami są prawdopodobnie wynikiem korzystania przez nie z tabletu lub smartfona,
    dziecko odmawia lub podejmuje z niechęcią aktywności niezwiązane z mediami elektronicznymi,
  • tablet i smartfon są wiodącymi tematami poruszanymi przez dziecko.

Pamiętaj:

Dla dziecka w wieku przedszkolnym aktywności online powinny być jedynie dodatkiem do atrakcyjnych form spędzania czasu bez udziału urządzeń elektronicznych.

Opiekunowie powinni ustalić między sobą zasady korzystania dziecka z urządzeń mobilnych i z konsekwencją je egzekwować.

Jeżeli sytuacja wymyka się spod kontroli, warto szukać pomocy u psy­chologa dziecięcego i dowiedzieć się jak stawiać dziecku granice, jak towarzyszyć dziecku
w emocjach, oraz jak spędzać z nim aktywnie czas.

Pomocna będzie również rozmowa z konsultantem bezpłatnego Telefonu dla Rodziców i Nauczycieli
w Sprawie Bezpieczeństwa Dzieci 800 100 100.